ویژگیهاى عالم آخرت از دیدگاه عقل<\/h2>

از تامل در براهین ضرورت معاد, مى توان ویژگیهایى را براى جهان آخرت به دست آورد که مهمترین آنها از این قرار است:
1ـ نخستین ویژگى عالم آخرت که بخصوص از برهان حکمت به دست مىآید این است که باید ابدى و جاودانى باشد زیرا در آن برهان, بر امکان حیات ابدى و میل فطرى انسان به چنین حیاتى تاکید گردید و تحقق آن, مقتضاى حکمت الهى دانسته شد.
2ـ ویژگى دیگرى که از برهان حکمت و عدالت به دست مىآید و در ذیل برهان حکمت, اشاره شد این است که باید نظام عالم آخرت به گونه اى باشد که نعمت و رحمت خالص و بدون شائبه رنج و زحمت در آن تحقق یابد تا کسانى که به اوج کمال انسانى رسیده اند و هیچ گونه آلودگى به گناه و انحرافى پیدا نکرده اند از چنین سعادتى برخوردار شوند بر خلاف نظام دنیا که چنین سعادت مطلقى را ممکن نمى سازد بلکه سعادتهاى دنیا, نسبى و مشوب به سختیها و رنجهاست.
3ـ ویژگى سوم این است که باید جهان آخرت, دست کم داراى دو بخش مجزا براى رحمت و عذاب باشد تا نیکوکاران و تبهکاران از یکدیگر تفکیک شوند و هر کدام به نتیجه اعمال خودشان برسند و این دو بخش, همان است که در لسان شرع به نام بهشت و دوزخ نامیده مى شود.
4ـ ویژگى چهارم که بخصوص از برهان عدالت به دست مىآید این است که جهان آخرت باید از چنان وسعتى برخوردار باشد که گنجایش پاداش و کیفر همه انسانها را با هرگونه عمل نیک و بدى داشته باشد و مثلاً اگر کسى میلیونها انسان را بنا حق به قتل رسانیده است امکان کیفر او در آن جهان باشد و متقابلاً اگر کسى وسیله حیات میلیونها نفر را فراهم کرده است پاداش درخورى براى وى ممکن باشد.
5ـ ویژگى بسیار مهم دیگرى که از همین برهان عدالت به دست مىآید و در ذیل تقریر آن, اشاره شد این است که باید جهان آخرت ((دارجزا)) باشد نه ((دارتکلیف)).
توضیح آن که: زندگى دنیا به گونه اى است که انسان, میلها و رغبتهاى متضاد و متزاحم, پیدا مى کند و همواره بر سر دوراهیهایى واقع مى شود که ناچار است یکى از آنها را انتخاب کند. و همین امر, زمینه تکلیف را فراهم مى سازد تکلیفى که تا آخرین لحظات عمرش ادامه مى یابد و حکمت و عدالت الهى اقتضا دارد که عمل کنندگان به تکالیف, به پاداش شایسته; و سرپیچى کنندگان به کیفر درخورى برسند. اکنون اگر فرض کنیم که همین زمینه هاى تکلیف و مجال گزینش راه, در عالم آخرت هم فراهم باشد مقتضاى رحمت وجود و فیاضیت الهى آن است که مانع انجام تکلیف و انتخاب راه نشود. و بدین ترتیب, عالم دیگرى براى پاداش و کیفر, لازم مى شود و در حقیقت, عالمى که آن را ((آخرت)) فرض کرده بودیم ((دنیاى)) دیگرى به حساب مىآید و عالم آخرت حقیقى, همان عالم آخرین و نهائى خواهد بود که دیگر جاى تکلیف و آزمایش و زمینه آن ـ یعنى تضاد و تزاحم خواسته ها ـ نباشد.1
و از همین جا یکى از مهمترین فرقها بین عالم دنیا و عالم آخرت, روشن مى شود. یعنى عالم دنیا عالمى است که زمینه انتخاب و گزینش و آزمایش دارد, و عالم آخرت عالمى است که تنها سراى تحقق پاداشها و کیفرها و نتایج ابدى اعمال نیک و بدى است که در دنیا انجام گرفته است. ((و ان الیوم عمل ولا حساب و غداً حساب ولا عمل))2.

(مصباح یزدى, محمد تقى, آموزش عقاید, ج 3 ص 73 ـ 71)<\/h3>

---

ـ1 اسرا 85/.
ـ2 ر.ک: نهج البلاغه, خطبه 42.

 نوشته شده توسط محمد جوانمردی در جمعه 88/7/17 و ساعت 4:51 عصر | نظرات دیگران()

4- برزخ

طبق آنچه از کتاب و سنت استفاده میشود انسان در فاصله میان مرگ و رستاخیزعمومى یک زندگانى محدود و موقتى دارد که برزخ و واسطه میان حیات دنیا و حیات آخرت است .انسان پس از مرگ از جهت اعتقاداتى که داشته و اعمال نیک و بدى که در این دنیا انجام داده مورد بازپرسى خصوصى قرار میگیرد و پس از محاسبه اجمالى طبق نتیجه اى که گرفته شد بیک زندگى شیرین و گوارا یا تلخ و ناگوار محکوم گردیده با همان زندگى در انتظار روز رستاخیز عمومى بسر میبرد  .حال انسان در زندگى برزخى بسیار شبیه است بحال کسیکه براى رسیدگى اعمالى که ازوى سرزده بیک سازمان قضائى احضار شود و مورد بازجوئى و بازپرسى قرار گرفته بتنظیم و تکمیل پرونده اش بپردازند آنگاه در انتظار محاکمه در بازداشت بسر برد .روح انسان در برزخ , بصورتى که در دنیا زندگى میکرد , بسر میبرد اگر از نیکان است از سعادت و نعمت و جوار پاکان و مقربان درگاه خدا برخوردار میشود و اگر از بدان است در نقمت و عذاب و مصاحبت شیاطین و پیشوایان ضلال میگذراند. خداى متعال در وصف حال گروهى از اهل سعادت میفرماید : ( و لا تحسبن الذین قتلوا فى سبیل اللّه امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون , فرحین بما آتاهم الله من فضله و یستبشرون بالذین لم یلحقوا بهم من بعدهم ان لا خوف علیهم و لا هم یحزنون یستبشرون بنعمة من الله و فضل و ان الله لا یضیع اجر المؤمنین ( سوره آل عمران آیه .169

) البته گمان مبر اى پیغمبر کسانى که در راه خدا کشته شده اند , مرده اند بلکه زنده اندو پیش خداى خودشان در مقام قرب روزى داده میشوند از آنچه خدا از فضل خود بایشان داده شاد هستند و به کسانى از مؤمنین که بدنبالشان میباشند و هنوز بایشان نرسیده اند مژده میدهندکه هیچگونه ترس و اندوهى برایشان نیست .
مژده میدهند با نعمت و فضل وصف نشدنى خدا و اینکه خدا مزد و پاداش مؤمنان را ضایع و تباه نمیکند ) .
و در وصف حال گروهى دیگر که در زندگى دنیا از مال و ثروت خود استفاده مشروع نمیکنند , میفرماید ( حتى اذا جاء احدهم الموت قال رب ارجعون لعلى اعمل صالحا فیما ترکت کلا انها کلمة هو قائلها و من ورائهم برزخ الى یوم یبعثون ) سوره مؤمنون آیه 99-100 ( تا آندم که بیکى از آنان مرگ میرسد میگوید خدایا مرا ( بدنیا ) برگردانید شاید در ترکه خود کار نیکى انجام دهم نه هرگز این سخنى است که او میگوید بسخنش گوش داده نمیشود و در پیششان برزخى است که تا روز رستاخیز ادامه دارد ) .

 نوشته شده توسط محمد جوانمردی در شنبه 88/7/11 و ساعت 4:10 عصر | نظرات دیگران()