(حَتى‏ اِذا جاءَ اَحَدَهُم الْمَوتُ قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلّى‏ اَعْمَلُ صالِحاً فیما تَرَکْتُ کَلّا اِنَّها کَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها وَ مِنْ وَرائِهم بَرزخٌ اِلى‏ یَومِ یُبْعَثُونَ)(1)
(کافران در فراموشى و غفلتند) تا آنگاه که یکى از آنها را مرگ فرارسد(آگاه و پشیمان گشته) گوید: پروردگارا! مرا به دنیا بازگردان! شاید گذشته‏ام را جبران کرده و کارهاى نیک انجام دهم!
(به او خطاب شود) هرگز! آنچه مى‏گویى، اینک بى‏فایده است و از لحظه مرگ تا روزى که برانگیخته شوند، «برزخ» و فاصله است.
این آیه، تنها آیه‏اى است که از نظر لفظ و معنى، کاملاً تصریح دارد به اینکه انسان پس از مرگ -و قبل از فرا رسیدن قیامت- داراى نوعى زندگى است و در آن عالم به خاطر جبران گناهانش درخواست بازگشت مى‏کند و از کرده خویش اظهار ندامت مى‏نماید؛ اما دست رد به سینه‏اش زده مى‏شود و او را در همان عالم (برزخ) محبوس مى‏دارند.(2)
امام سجاد(ع) برزخ را در آیه بالا چنین تفسیر مى‏فرمایند:
«(الْبَرزخ) هُوَ الْقَبْر؛ وَ إِنَّ لَهُم فیه لَمَعیشةً ضَنْکا؛ و اللَّهِ إنَّ الْقَبْرَ، لَرَوضَةٌ مِنْ رِیاضِ الْجَنَّةِ؛ اَوْحُفْرَةٌ مِنْ حُفَرِالنّیرانِ».(3)
برزخ، همان عالم قبر است که در آن جهان (براى کفار و گنهکاران) زندگى بسى سخت و دشوار است. سوگند به ذات هستى بخش که همانا قبر (براى نیکوکاران) همچون باغى است از باغستانهاى بهشت و (براى بدکاران) همچون گودالى از گودالهاى آتشین جهنم است.
امام صادق(ع) در این باره مى‏فرمایند:
«البَرزخُ: الْقَبْرُ؛ وَ هُوَ الثَّوابُ وَالْعِقابُ بَیْنَ الدُّنیا و الآخِرةِ».(4)
برزخ، عالم قبر است که عبارت از ثواب و عقاب بین دنیا و آخرت مى‏باشد.
حدود بیست آیه دیگر از آیات قرآن، بدون دربرداشتن لفظ برزخ، از نظر معنى، بر جهان برزخى دلالت دارد.
اینک، به سراغ تعدادى از این آیات مى‏رویم:
(وَلا تَقُولُوا لِمَنْ یُقْتَلُ فی سبیلِ اللَّهِ اَمْواتٌ بَلْ اَحْیاءٌ وَلکِنْ لاتَشْعُرُون)(5)
کسانى را که در راه خدا کشته شده‏اند، مرده مپندارید؛ بلکه زنده‏اند و شما نمى‏دانید.
(وَلا تَحْسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلوا فی سَبیلِ اللَّهِ اَمْواتاً بَلْ اَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِم یُرْزَقُونَ فَرِحیِنَ بِما اتیهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ یَسْتَبْشِرونَ بِالَّذین لَمْ یَلْحَقُوا بِهِم مِنْ خَلْفِهِم اَلّا خَوْفٌ عَلَیْهم وَلاهُم یَحْزَنون)(6)
کشته شدگان راه خدا را گمان مبر که مرده‏اند؛ بلکه زنده‏اند و نزد پروردگار خویش رزق و روزى داده مى‏شوند. آنان بدانچه که خداوند از فضل و رحمت خویش نصیبشان کرده است، شادمانند.( و به دوستان دنیاشان که رهرو آن راهند) و هنوز بدیشان نپیوسته‏اند، مژده و بشارت دهند که هیچ ترس و اندوهى نداشته باشید.
(اَلَّذینَ تَتَوفّاهُمُ الْمَلائکةُ طَیِّبینَ یَقولونَ سَلامٌ عَلیْکُمُ ادْخُلوا الْجَنَّةَ بِما کُنْتُم تَعْمَلوُن)(7)
آنان در حالى که (از ستم، شرک و دیگر گناهان) پاکند، فرشتگان درمى‏یابندشان و بدیشان گویند: «درود بر شما! به سبب کردار نیکتان به بهشت درآیید».
(لایَسْمَعونَ فیها لَغْواً إلّا سَلاماً وَلَهُم رِزْقُهُم فیها بُکْرةً وَعَشیّاً)(8)
در آن بهشت، هرگز سخن بیهوده و عبث نشنوند؛ بلکه همه گفتارشان، سلام و درود به یکدیگر است و روزى آنها در صبح و شب بدیشان مى‏رسد.
(قیلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ قالَ یالَیْتَ قَومی یَعْلَمونَ بِما غَفَرلی رَبّی وَجَعَلَنی مِنَ الْمُکرَمینَ)(9)
پس از مرگ، به مؤمن آل یس(یاسین) گفته شد: «داخل بهشت شو!».
گفت: «اى کاش! خویشانم (که سخن مرا نشنیدند) اکنون، آگاه مى‏شدند که خدا چگونه مرا آمرزید و مورد مهربانى و بخشش قرار داد».
(وَ مَنْ أعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَاِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنْکاً وَنَحْشُرهُ یَوْمَ القِیامَةِ اَعْمى)(10)
هر کس از یاد من روبگرداند؛ زندگى‏اش (در قبر) به سختى و تنگى خواهد گذشت و در روز قیامت نیز نابینا محشورش کنیم.
(قالوا رَبَّنا اَمتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَاَحْیَیْتَنا اثْنَتَیْنِ فَاعْتَرَفْنا بِذُنوبِنا فَهَل اِلى‏ خُروجٍ مِنْ سَبیلٍ)(11)
گویند: «پروردگارا! ما را دو بار میراندى و دو بار زنده کردى تا به گناهان خود معترف شدیم؛ آیا راهى هست که از این عذاب به درآییم؟».
(فَوَقیهُ اللَّهُ سَیّئاتِ مامَکَرُوا وَحاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ العَذابِ النَّارُ یُعْرَضُونَ عَلَیْها غُدُوّاً وَعَشِیّاً وَ یَوْمَ تَقُومُ السّاعةُ اَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ اَشَدَّ العَذابِ)(12)
پس، خدا، موسى (و قومش) را از مکر و شرّ فرعونیان نگه داشت و (بعد از غرق شدن) عذاب ناراحت کننده آتش بر فرعونیان فرا رسید (که آن عذاب عبارت است از اینکه) هر بامداد و شامگاه بر آتش نمایانده شوند تا قیامت که خطاب رسد: «فرعونیان را در سخت‏ترین عذاب بیفکنید».
(اِذِ الْاَغْلالُ فی اَعْناقِهِم وَالسَّلاسِلُ یُسْحَبُونَ فِی الْحَمیمِ ثُمَّ فِی النّارِ یُسْجَرونَ)(13)
(بدکاران، به زودى کیفرکردارشان را خواهند یافت) آنگاه که گردنهایشان با غُل و زنجیرهاى آتشین کشیده شود و در آب جوشان انداخته شوند تا قیامت که درآتش، افروخته خواهند گشت.
(مِمّا خَطیئاتِهِم اُغْرِقُوا فَأُدْخِلُوا ناراً فَلَمْ یَجِدُوا لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ اَنْصاراً)(14)
(قوم گنهکار نوح) به سبب زیادى کفر و خطا در دریا غرق شدند و پس از آن به آتش درافتادند؛ و جز خدا بر خود هیچ یار و یاورى نیافتند.

 نوشته شده توسط محمد جوانمردی در جمعه 88/8/8 و ساعت 12:43 صبح | نظرات دیگران()