نفخ صور چند بار انجام می‏شود؟<\/h3>

"و نفخ فی الصور فصعق من فی السموات و من فی الأرض الا من شاء الله..."

ظاهر آنچه در کلام خدای تعالی در معنای نفخ صور آمده این است که این نفخه دو بار صورت می‏گیرد، یک بار برای اینکه همه جانداران با هم بمیرند، و یک بار هم برای اینکه همه مردگان زنده شوند.و این معنا از روایات وارده از ائمه اهل بیت (ع)، و بعضی از روایات وارده از طرق اهل سنت از رسول خدا (ص) برمی‏آید، هر چند که بعضی دیگر از روایات اهل سنت خالی از ابهام نیست و همین جهت باعث شده که بعضی ⁽¹⁾ از علمای اهل سنت، این نظریه را اختیار کنند که: نفخه صور در سه نوبت صورت می‏گیرد: اول برای میراندن.دوم برای زنده کردن و بعث.و سوم برای فزع و صعقه.و بعضی ⁽²⁾

دیگر بگویند که: "چهار نفخه است"و لیکن اثبات این معنا از ظواهر آیات بسیار مشکل است .

و شاید همین انحصار نفخ صور در دو نفخه"اماته"و"احیا"، باعث شده که کلمه "صعق"را در نفخه اول به مردن خلایق تفسیر کنند، با اینکه معروف از معنای این کلمه غش کردن است.صاحب صحاح می‏گوید: وقتی گفته می‏شود: "صعق الرجل صعقا و تصعقا"

معنایش این است که غش کرد و"اصعقه غیره"، یعنی دیگری او را به غش درآورد آنگاه می‏گوید : "صعقه"در آیه"فصعق من فی السموات و الأرض"به معنای مردن است ⁽³⁾.

و جمله"الا من شاء الله"استثنایی است از اهل آسمانها و زمین.و اما اینکه این استثناء شدگان چه کسانی هستند، بعضی ⁽⁴⁾ گفته‏اند: جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و عزرائیلند، که پیشوایان فرشتگانند، چون این نامبردگان در هنگام نفخ صور نمی‏میرند، بلکه بعد از آن می‏میرند.

بعضی ⁽⁵⁾ دیگر گفته‏اند: آن چهار نفر با حاملان عرشند.بعضی ⁽⁶⁾ هم گفته‏اند: آن نامبردگان با رضوان و حور و مالک و زبانیه‏اند.بعضی ⁽⁷⁾ دیگر ـ که سخنشان از همه سخنان سخیف‏تر و بی‏پایه‏تر است ـ گفته‏اند: منظور از جمله "من شاء الله"، خود خدای سبحان است.

و خواننده عزیز توجه دارد که هیچ یک از این اقوال به دلیلی از لفظ آیات که بتوان بدان استناد جست مستند نیستند.

بله اگر برای خدا خلقی تصور شود که در ورای آسمانها و زمین بوده باشند، آن وقت ممکن است بگوییم استثنای مزبور به طور منقطع آنان را استثنا کرده.

و یا بگوییم مرگ عبارت است از جدایی روح از جسد، و این تنها در جانداران دارای جسد تصور دارد، و اما ارواح نمی‏میرند، و منظور از استثنا ایشانند، و در این صورت استثنای مزبور منقطع نیست، بلکه متصل است، چون ارواح هم در بین"من فی السموات و الأرض" هستند.مؤید این وجه بعضی از روایاتی است که از ائمه اهل بیت (ع) رسیده.

مانند آن روایتی که در ذیل آیه شریفه"لمن الملک الیوم" ⁽⁸⁾ وارد شده که فرموده‏اند:

جوابی که در آیه آمده، یعنی جمله"لله الواحد القهار" ⁽⁹⁾ ، کلام ارواح انبیاء (ع) است، و روایاتی دیگر که این معنا را تایید می‏کند.

"ثم نفخ فیه اخری فاذا هم قیام ینظرون" ـ ضمیر در"فیه"به کلمه"صور"بر می‏گردد.و کلمه "أخری"صفت برای موصوفی است که حذف شده و تقدیرش"و نفخ فیه نفخة اخری"است.و کلمه"قیام "جمع"قائم"است.و کلمه"ینظرون"به معنای "ینتظرون ـ منتظرند"و یا به معنای معروف خود کلمه است که همان نظر کردن باشد.

و معنای آیه این است که: در صور نفخه دیگری دمیده می‏شود که ناگهان همه از قبرها برمی‏خیزند و منتظر می‏ایستند تا چه دستوری برسد، و یا چه رفتاری با ایشان می‏شود.و یا معنایش این است: برمی‏خیزند و مبهوت و متحیر نگاه می‏کنند.

و اینکه در این آیه آمده که بعد از نفخه دوم برمی‏خیزند و نظر می‏کنند، منافاتی با مضمون آیه"و نفخ فی الصور فاذا هم من الاجداث الی ربهم ینسلون" ⁽¹⁰⁾ و آیه"یوم ینفخ فی الصور فتاتون افواجا" ⁽¹¹⁾ و آیه"و یوم ینفخ فی الصور ففزع من فی السموات و من فی الأرض" ⁽¹²⁾ ندارد، برای اینکه فزعشان و دویدنشان به سوی عرصه محشر، و آمدن آنان فوج فوج بدانجا، مانند بپا خاستن و نظر کردنشان حوادثی نزدیک بهمند، و چنان نیست که با هم منافات داشته باشند.

پی‏نوشت‏ها:

1) تفسیر فخر رازی، ج 27، ص .18

2) روح المعانی، ج 24، ص .29

3) صحاح اللغة، ماده"صعق".

5 و 5 و 6 و 7) روح المعانی، ج 24، ص .28

8) امروز ملک از آن کیست.سوره مؤمن، آیه .16

9) ملک امروز همه‏اش از خدای واحد قهار است.سوره مؤمن، آیه .16

10) و در صور دمیده می‏شود که ناگهان از گورهای خود به سوی پروردگارشان می‏شتابند.سوره یس، آیه .51

11) روزی که در صور دمیده می‏شود فوج فوج می‏آیید.سوره نباء، آیه .18

12) روزی که در صور دمیده می‏شود همه آنان که در آسمانها و آنان که در زمینند به فزع در می‏آیند.سوره نمل، آیه .87

ترجمه المیزان، ج 17،(علامه طباطبایی)

 نوشته شده توسط محمد جوانمردی در شنبه 88/8/2 و ساعت 3:21 عصر | نظرات دیگران()